Luchtvervuiling

Fijnstof bestaat uit deeltjes die je niet kunt zien, maar die toch in de lucht zweven. Bijvoorbeeld roetdeeltjes, die ontstaan bij de verbranding van benzine of diesel. Maar ook stof van de bodem en kleine stukjes autoband. We ademen die deeltjes in. Hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze in je longen komen. En hoe dieper in je longen, hoe meer last je ervan kunt krijgen.

Ultrafijnstof is nog kleiner dan fijnstof. Ultrafijnstof komt in de lucht door auto’s, vrachtauto’s, vliegtuigen, houtkachels en industrie. Omdat de deeltjes zo klein zijn, kunnen ze dieper in je longen terecht komen en ook in je bloed. Hierdoor is ultrafijnstof misschien schadelijker voor je gezondheid dan fijnstof. Bekijk dit filmpje van het RIVM over (ultra)fijnstof.

Stikstofdioxide komt in de lucht door auto’s en vrachtwagens. Je kunt deze stof goed meten. Zit er veel stikstofdioxide in de lucht? Dan zitten er ook veel andere vieze stoffen in de lucht. Daarom gebruiken onderzoekers stikstofdioxide vaak om te meten hoe schoon of hoe vies de lucht is. Maar stikstofdioxide zelf is ook slecht voor je gezondheid. Bovendien zorgen stikstofdioxiden en andere stikstofoxiden voor meer fijnstof in de lucht.

Ozon zit vanzelf al in de lucht. De meeste mensen kennen ozon vooral van de ozonlaag, hoog boven de aarde. Maar ozon komt ook dichtbij de aarde voor.

Ozon op grote hoogte in de ozonlaag beschermt ons tegen de schadelijke straling van de zon. Daar is veel ozon dus juist goed. Sterker nog, zonder die ozonlaag zouden we niet op aarde kunnen leven. Het zogenaamde ‘gat in de ozonlaag’  betekent dat er op grote hoogte steeds minder ozon was. Dat kwam doordat bepaalde chemische stoffen ervoor zorgden dat er minder ozon aangemaakt werd. Gelukkig is de ozonlaag zich nu aan het herstellen.

Ozon dichter bij de aarde (op leefniveau) is juist ongezond. Daar kunnen we het inademen en dan kan het schadelijk zijn voor je gezondheid. Ozon kan luchtwegklachten en benauwdheid veroorzaken. Het ontstaat in de lucht doordat zonlicht inwerkt op andere stoffen. Vooral in de zomer op zonnige dagen met oostenwind zit er veel ozon in de lucht. We noemen dat smog. In de middag en aan het begin van de avond is dit het ergst. Lees meer over zomersmog.

Met zogenoemde Palmesbuisjes kun je stikstofdioxide meten. De concentratie stikstofdioxide geeft aan hoeveel luchtvervuiling er is door verkeer. Vooral bewonersgroepen, universiteiten en gemeenten gebruiken deze methode. Je moet een langere periode meten, ongeveer een jaar. Dat moet wel op de juiste manier gebeuren, met een goed meetplan. Dan is dit een goedkope en betrouwbare meetmethode.

De laatste jaren zijn er steeds meer sensoren te koop waarmee je stikstofdioxide of fijnstof kunt meten. Deze manier van meten is nog sterk in ontwikkeling. Het RIVM doet onderzoek naar het gebruik van sensoren voor fijnstof en stikstofdioxide. Daaruit blijkt dat de resultaten van metingen met sensoren nog erg verschillen van de echte concentratie luchtvervuiling. Dat verschil is het grootst bij de sensoren voor stikstofdioxide.

De meeste mensen gebruiken een sensor om fijnstof te meten. Fijnstofsensoren tellen het aantal deeltjes met een lichtstraal. Dat verschilt van officiële metingen. Die meten het gewicht van de stofdeeltjes in een hoeveelheid lucht. Daardoor kun je je eigen ‘sensormetingen’ niet vergelijken met officiële metingen.
Op basis van het aantal getelde deeltjes berekent de sensor hoeveel fijnstof er in de lucht zit. De sensoren zijn erg gevoelig voor verstoringen, zoals vocht in de omgeving. Daardoor kun je onterecht hoge pieken zien.

Wil je een sensor kopen? Doe dat dan via het RIVM-project Samen Meten. Dan krijg je betrouwbaar advies over een goede sensor. Bovendien corrigeert het RIVM de meetwaarden voor je, bijvoorbeeld voor de hoeveelheid vocht in de lucht.

Nee, je moet blijven ventileren. Ook als je aan een drukke weg woont. De lucht binnen is toch nog meer vervuild dan de lucht buiten. Bijvoorbeeld door kook- en bakluchtjes, schoonmaakmiddelen of door stoffen uit het gasfornuis, de gaskachel of de geiser. Zet, als dat kan, de ramen aan de ‘schoonste’ kant van het huis open. Maak de ventilatieroosters regelmatig schoon. Heb je een ventilatiesysteem? Vervang de filters minstens twee keer per jaar. Zet het systeem nooit uit.

Ja, dat kan. Maar de GGD raadt het je af om filters te plaatsen.  Je moet die filters namelijk heel vaak schoonmaken en vervangen. Anders wordt de lucht er juist slechter door, in plaats van beter. We merken dat het schoonmaken en vervangen van filters vaak niet goed gebeurt. In het begin misschien wel, maar na een tijdje vergeten mensen het. Daarom adviseert de GGD om geen filters te plaatsen om luchtvervuiling tegen te houden.

Wil je toch filters in jouw huis? Kies dan voor zogenaamde F9-filters. Die houden de luchtvervuiling het beste tegen. Maak een plan voor het schoonmaken en vervangen voor de filters. Of sluit hiervoor een contract af met een installateur.

Je kunt verschillende apparaten kopen om de lucht in je huis schoner te maken. Over het algemeen maken deze apparaten de lucht in je huis maar een heel klein beetje schoner. Je hebt veel apparaten nodig in een kleine ruimte om de lucht echt schoner te maken. En let op: er zijn luchtzuiverende apparaten die juist ozon uitstoten. Dat is slecht voor je.

De GGD adviseert niet om mondkapjes te dragen tegen luchtvervuiling. Mondkapjes kunnen wel wat luchtvervuiling tegenhouden, maar het is niet bekend hoeveel. En als een mondkapje niet goed aansluit op je gezicht, werkt het niet.

Inderdaad komt veel van de luchtvervuiling in ons land uit andere landen. Maar omgekeerd komt een deel van onze vervuiling in het buitenland terecht. En dat is meer dan wij uit het buitenland krijgen! Het heeft zeker zin om maatregelen te nemen. Bijvoorbeeld om minder auto te rijden of om niet of minder vaak de houtkachel aan te doen. Zo draag je bij aan een schone lucht op je eigen woonplek, en uiteindelijk aan een schonere lucht overal.

Op de website Check je plek krijg je met een klik op de knop een overzicht van de kwaliteit van jouw leefomgeving. Wat is de luchtkwaliteit? Hoe groen is het er? En hoeveel geluid is er? Ook handig als je verhuisplannen hebt en wilt kijken hoe jouw nieuwe leefomgeving scoort. Check je plek.