Als jij of iemand in je omgeving de diagnose kanker krijgt dan maakt dat veel los. Soms valt het mensen op dat veel buurtgenoten kanker krijgen. Dat maakt ze ongerust. Ze vragen zich af of iets in de omgeving kanker veroorzaakt. Bijvoorbeeld een bodemvervuiling, of een fabriek. Meestal is dat gelukkig niet het geval. De twee belangrijkste vragen zijn:
Komt er in jouw omgeving veel kanker voor? Dat is vaak niet zo bijzonder als je denkt. Kanker komt veel voor. Eén op de drie Nederlanders krijgt ooit in zijn leven kanker. En naarmate je ouder wordt neemt de kans op kanker sterk toe. Vanaf je veertigste begint die kans al op te lopen. In wijken met (wat) oudere mensen is veel kanker dus eigenlijk normaal.
Toeval kan ook een rol spelen. Kanker komt niet gelijkmatig in alle gebieden en periodes voor. Stel dat we op basis van de statistieken verwachten dat in een bepaalde wijk één inwoner per jaar leukemie krijgt. Dan kan het zo maar zijn dat er een paar jaar helemaal geen gevallen zijn, en dan ineens drie of zelfs vier. Of in de ene wijk nul en in de wijk ernaast twee. Vooral bij een zeldzame vorm valt het al snel op als er een uitschieter naar boven is. Terwijl de jaren of wijken met minder gevallen niet zo snel opvallen.
Daarbij speelt mee dat mensen vaak alleen naar hun directe omgeving kijken. Ze kijken naar hun eigen straat en misschien een paar straten eromheen. Maar hoe kleiner het gebied en het aantal mensen waar je naar kijkt, hoe meer de getallen door toeval kunnen afwijken.
Als er ergens meer kanker voorkomt dan elders, dan rijst ook de vraag of er misschien een gemeenschappelijke (milieu)oorzaak is. Een paar punten zijn daarbij belangrijk:
De IKNL Kankeratlas geeft informatie over het aantal diagnoses van 24 kankersoorten in verschillende gebieden in Nederland. De atlas laat per postcodegebied zien of het aantal daar hoger, lager of gelijk is aan het Nederlands gemiddelde. De atlas geeft alleen weer hoe vaak een bepaalde kankersoort voorkomt, de website gaat niet in op de mogelijke oorzaken.
Bij sommige kankersoorten zie je veel verschillen tussen regio’s, bij andere kankersoorten juist weinig of geen. Vaak is het lastig om te verklaren waarom een bepaalde kankersoort in het ene gebied vaker voorkomt dan in een ander gebied. De meeste verschillen komen door verschil in leefstijl en door toeval.
Bij het ontstaan van kanker kan onze omgeving een rol spelen, maar dit is voor de meeste kankersoorten een veel minder belangrijke risicofactor dan leefstijl. Als in een bepaald gebied meer kanker voorkomt, is de kans dan ook klein dat dat door omgeving komt.
Ben je ongerust over het aantal kankergevallen in je omgeving? Neem dan contact op met de GGD. De GGD kan samen met je kijken wat er aan de hand is.
Vaak blijkt na één gesprek al dat het aantal kankergevallen niet hoger is dan normaal, of dat het onwaarschijnlijk is dat er een gemeenschappelijke oorzaak is. Maar soms is het nodig om wat beter te kijken naar de cijfers. De GGD kijkt dan of het aantal ziektegevallen in de wijk echt verhoogd is. Met echt verhoogd bedoelen we dat er meer ziektegevallen zijn dan we op basis van de leeftijd van de wijkbewoners zouden verwachten. En ook meer dan de normale toevallige variatie. Als dat nodig is dan vraagt de GGD daarvoor de cijfers op van de Nederlandse kankerregistratie. Ook kijkt de GGD of het wel of niet aannemelijk is dat er een gemeenschappelijke oorzaak is voor de kankergevallen.
In de praktijk is het lastig om aan te tonen of uit te sluiten dat het milieu in een buurt de kankergevallen veroorzaakt. Oók als het aantal ziektegevallen hoger is dan normaal. Zo’n onderzoek beantwoordt eigenlijk nooit alle vragen. Er blijven altijd nog vragen en onzekerheden over voor de bewoners. Het is daarom belangrijk om ook te kijken naar de oorzaak van de ongerustheid en naar hoe we die kunnen verminderen of wegnemen.
Er zijn in onze leefomgeving factoren en stoffen te vinden die het risico op kanker kunnen verhogen. Binnenshuis zijn asbest, sigarettenrook en radon bekende voorbeelden. Radon is een stof die uit de bodem en uit sommige bouwmaterialen kan komen en die het risico op longkanker vergroot. Buitenshuis vormt UV-straling van de zon het grootste risico. Ook zitten er stoffen die kanker kunnen veroorzaken in bijvoorbeeld luchtvervuiling. Het milieu levert in verhouding echter een kleine bijdrage aan het risico op kanker. Bij minder dan vijf procent van alle mensen die aan kanker overlijden, ligt de oorzaak in het milieu. Andere oorzaken zijn dus waarschijnlijker.
Meer informatie over de oorzaken van kanker vind je hier.
© 2023 · GGD Leefomgeving | Ontwikkeld door GGD Gelderland-Midden en GGD Gelderland-Zuid