Geurhinder en gezondheid

Gezondheidseffecten van geur

Geuren zijn overal om ons heen: van de geur van een lekker kopje koffie of van net gemaaid gras, tot de lucht van vieze uitlaatgassen of misschien de stank van een bedrijf in je buurt. Dat geur belangrijk is merk je eigenlijk pas als je een tijdje niks ruikt, bijvoorbeeld door een verkoudheid. Je eten smaakt dan nergens naar en je gaat veel geuren al snel missen. Geuren hebben daarnaast een belangrijke functie: ze kunnen je waarschuwen voor een gevaarlijke situatie, zoals een brand.

Geur levert meestal een positieve bijdrage aan je gezondheid. Maar geur kan ook een bron van ergernis zijn. De geur van houtkachels of van een (vee)bedrijf in je buurt kan heel vervelend zijn. En zelfs een lekkere geur, zoals de geur van gebakken brood, wordt hinderlijk als je hem vaak ruikt of als hij heel sterk is. Als je je vaak stoort of ergert aan een geur dan heb je geurhinder.

Geurhinder

Geurhinder, en de stress die het oplevert, kan gezondheidsklachten veroorzaken zoals hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid. Geurhinder kan ervoor zorgen dat je gedrag aanpast: bijvoorbeeld dat je je ramen liever niet open zet, of dat je geen bezoek meer wilt ontvangen. Hinder zelf is ook een gezondheidseffect. Het zorgt voor een gevoel van afkeer, boosheid en onbehagen en vermindert zo je gezondheid.

Hoeveel hinder je hebt van een geur is natuurlijk afhankelijk van de geur zelf. Maar ook andere zaken kunnen een grote rol spelen, bijvoorbeeld:

of je gevoelig bent voor geur;
of je gevoelige luchtwegen of luchtwegklachten (bijvoorbeeld astma) hebt;
of je zelf maatregelen kunt nemen om minder last van de geur te hebben;
of je weet dat de persoon of het bedrijf die de geur veroorzaakt maatregelen neemt om de hinder te verminderen. Of dat je juist het idee hebt dat dat niet gebeurt;
of je je zorgen maakt over de gezondheidseffecten van de lucht;
en of je verwacht dat de overlast in de toekomst nog erger wordt.

Geur of gif?

Vooral bij een chemische geur vragen mensen zich af of de lucht slecht is voor hun gezondheid. Maar het feit dat een stof stinkt, wil niet zeggen dat hij ook gevaarlijk is. De meeste stoffen ruik je al bij hele lage concentraties, die niet giftig zijn. Andersom kan ook: sommige stoffen zijn al giftig in lage concentraties, die je niet ruikt. Er zijn maar een paar stoffen waarbij dit geldt. Een voorbeeld is koolmonoxide.

Schadelijke effecten van stoffen

Sommige geurstoffen zijn wel schadelijk en kunnen gezondheidsklachten veroorzaken, los van klachten die ontstaan door de geurhinder. Het gaat dan vooral om vluchtige stoffen die de slijmvliezen irriteren van je ogen, neus en keel. Dit komt gelukkig bijna nooit voor. Als het voorkomt, dan verdwijnen de klachten weer zodra de geur minder sterk is.

Geur of stank?

Soms hebben we het over een geur en soms hebben we het over stank. Maar wanneer is een geur vervelend? Er zijn een paar kenmerken die daarbij een rol spelen:

Hoe ‘lekker’ we de geur vinden: de hedonische waarde
De ene geur vinden veel mensen lekker en de andere geur vinden veel mensen vies. Dat geven we aan met de hedonische waarde. De hedonische waarde zegt iets over de hoeveelheid hinder die een geur kan veroorzaken. Een hedonische waarde van -4 betekent dat bijna iedereen de geur vies vindt. Een hedonische waarde van 4 betekent dat bijna iedereen de geur lekker vindt.
Hoe sterk de geur is: de geurconcentratie
Hoe sterker een geur, hoe groter de kans dat we hem vies vinden. De hedonische waarde is dus afhankelijk van de sterkte van de geur.
En hoe lang je met de geur in aanraking komt
Hoe langer of vaker je een geur ruikt, hoe hinderlijker. Zoals we al zeiden: zelfs de geur van gebakken brood wordt hinderlijk als je het te vaak ruikt.

Bronnen van geurhinder

In Nederland zijn de belangrijkste veroorzakers van geurhinder:

industrie (onder meer olie- en chemische industrie en afvalverwerkende bedrijven)
verkeer
landbouw (met name mest en gier van veebedrijven)
open haarden en houtkachels

Heb je geurhinder van een (vee)bedrijf bij jou in de buurt? Of van een houtstokende buur? Kijk dan op de pagina Wat kun je zelf doen?