Zwemwater en blauwalg

Op een warme dag is het heerlijk om tijd door te brengen aan het water. Maar niet al het natuurwater in Nederland is geschikt om in te zwemmen.

In en bij het water kan het gevaarlijk zijn door glas, rommel of stromingen. Daarnaast kun je gezondheidsklachten krijgen na een zwempartij in ongezond water. Wil je veilig zwemmen? Kies dan voor officieel zwemwater. Daar is de waterkwaliteit én de veiligheid goed. Kijk voor een veilige plek bij jou in de buurt op zwemwater.nl.

Gezondheidsklachten na een zwempartij

In natuurwater, zoet én zout, komen bacteriën voor. Daardoor kun je gezondheidsklachten krijgen. Neem contact op met je huisarts als de klachten langer duren of als je je zorgen maakt.

Blauwalgen zijn bacteriën die gifstoffen kunnen maken. Als het warm is, kunnen de blauwalgen snel groeien en een blauwgroene of roodbruine laag op het water veroorzaken. Als je zwemt in water met veel blauwalg kun je de volgende klachten krijgen:

  • huiduitslag en een rode, jeukende of branderige huid
  • branderige, jeukende of rode ogen
  • een allergische reactie (netelroos)

Tijdens het zwemmen, krijg je nog wel eens een slokje water binnen. Daardoor kun je ook last krijgen van misselijkheid, buikkrampen, overgeven en diarree. Als je astma hebt, kun je benauwd worden door het inademen van kleine waterdruppeltjes.

De klachten zijn meestal na twee of drie dagen weer over. Als je heel veel water met blauwalgen binnenkrijgt, kun je ernstige klachten krijgen. Dat komt gelukkig bijna niet voor. Heb je ernstige klachten? Neem dan contact op met je huisarts.

Heb je jeuk en rode bultjes of blaasjes, vooral op plaatsen waar je zwemkleding zat? Dan is de kans groot dat je zwemmersjeuk hebt. Je kunt ook last hebben van hoofdpijn of koorts. Zwemmersjeuk is niet besmettelijk. Het wordt veroorzaakt door de larven van een wormpje. Het kan geen kwaad en gaat vanzelf over. De klachten kunnen een paar uur tot maximaal drie weken duren.

Er bestaan geen medicijnen die echt goed helpen tegen zwemmersjeuk. Heb je veel jeuk? Een verkoelende zalf of crème kan helpen. Ook kun je anti-allergie tabletjes gebruiken tegen de jeuk. Ook daarvan is niet zeker of ze werken bij zwemmersjeuk. Je kunt de tabletjes halen bij de drogist of apotheek. Lees meer over zwemmersjeuk op Thuisarts.nl.

Ben je misselijk na het zwemmen in natuurwater? En heb je koorts en diarree? Dan heb je waarschijnlijk bacteriën uit de poep van mensen of dieren binnengekregen. Deze kunnen rechtstreeks of via het riool in het water terechtkomen. Meestal ben je dan enkele dagen tot een week ziek. Neem contact op met je huisarts als de klachten langer duren of als je je zorgen maakt.

Door zwemmen in natuurwater kun je oorontsteking krijgen. Dat komt door een bacterie die in zoet en zout water voorkomt. Je kunt dan na het zwemmen last krijgen van jeuk, oorpijn, vochtafscheiding en tijdelijk gehoorverlies. Mensen die vaker oorklachten hebben en mensen met afweerstoornissen of suikerziekte, lopen een groter risico. Gebruik oordopjes zodat er geen water in je oren komt.

Ratten kunnen dragers zijn van de bacterie die de ziekte van Weil veroorzaakt. Via de urine van besmette ratten komt de bacterie in het water of op de oever terecht. De bacterie kan via wondjes of via de ogen, neus of mond in je lichaam komen.

Als je besmet bent dan krijg je een week tot twaalf dagen na de besmetting griepachtige klachten. Als je geen goede behandeling krijgt, kan de ziekte van Weil ernstig worden. Gelukkig komt de ziekte in Nederland weinig voor. Lees meer over de ziekte van Weil.

Op dode dieren kunnen bacteriën voorkomen die botulisme veroorzaken. Botulisme is heel gevaarlijk voor dieren, vooral voor vogels en vissen die in het water leven.  Ook mensen kunnen erg ziek worden na besmetting. Botulisme komt in Nederland weinig voor. Toch is het belangrijk om voorzichtig te zijn. Ga niet het water in als je een dood dier ziet liggen of drijven. Meld aan de gemeente, beheerder of provincie dat je een dood dier hebt gezien.

Als je besmet bent duurt het 4 tot 14 dagen voordat je klachten krijgt. Neem zo snel mogelijk contact op met je huisarts als je denkt dat je besmet bent. Vaak is opname in het ziekenhuis nodig. Lees meer over botulisme op de website van het RIVM.

Tips voor een dagje zwemmen

  • Zwem alleen op officieel aangewezen zwemplekken. Kijk op zwemwater.nl voor een veilige plek bij jou in de buurt. Of download de zwemwaterapp, in de App Store of in de Google Play Store. Tijdens het badseizoen van 1 mei tot 1 oktober wordt op die zwemplekken regelmatig de waterkwaliteit gecontroleerd.
  • Let op waarschuwingsborden bij natuurzwemwater. Die waarschuwen je als er blauwalg is, maar bijvoorbeeld ook als er eikenprocessierupsnesten in de bomen zitten. Lees meer over eikenprocessierupsen.
  • Drink nooit van natuurwater, ook niet als het er schoon uitziet.
  • Let op scherpe voorwerpen op de bodem en langs de oevers.
  • Zwem niet in water waarin dode dieren (vissen, eenden, watervogels) drijven. Raak geen dode dieren aan. Als je dode dieren in het water ziet, waarschuw dan de gemeente, de provincie of het waterschap.
  • Neem een douche na zwemmen in natuurwater.
  • Tot slot: doe als je thuiskomt na een dagje in het groen of op het gras altijd een tekencheck! Lees meer over teken.

Let op dat je niet verbrandt!

Op of aan het water verbrand je extra snel doordat de zon weerkaatst. Daar is niet tegenop te smeren.

Lees onze tips voor in de zon

Dode dieren bij het water

Een ziek of dood dier kan schadelijke bacteriën verspreiden. Zie je een dood of ziek dier op de oever liggen of in het water drijven:

  • Ga niet het water in.
  • Laat kinderen niet spelen vlakbij de plek van het dode dier.
  • Raak de zieke of dode dieren niet aan.
  • Meld aan de gemeente, beheerder of provincie dat je een dood dier hebt gezien.

Water met chemische verontreinigingen

Natuurwater kan ook vervuild zijn door chemisch afval van schepen of industrie. Zwem niet in havens, dichtbij industrie of op plekken waar je veel afval ziet. Ga ook niet zwemmen in plassen waarin vervuild slib wordt gestort. Dat gebeurt meestal in plassen die zijn ontstaan door het winnen van zand of grind. Die plassen zijn heel diep. Op de vervuilde laag komt een laag schone grond. Maar het duurt een tijd voordat de vervuilde laag goed is afgedekt en de vervuiling niet meer in het water komt.

Help mee om zwemwater schoon te houden

  • Doe na een dag aan het water je afval in de afvalbak en laat je plek schoon achter.
  • Maak gebruik van de toiletten. Gebruik het water niet als toilet.
  • Gebruik zwemluiers voor de allerkleinsten. En laat je kind niet met een vieze luier in het water.
  • Voer geen vogels bij het water.
  • Heb je een boot? Loos dan niet je toiletwater in het water.
  • Heb je een hond? Laat je hond niet uit vlak bij het water en ruim hondenpoep altijd op.

Veelgestelde vragen over zwemwater en blauwalg

Een klein beetje blauwalgen in het water is moeilijk te zien. Het is ook moeilijk om het verschil met andere algen te zien. Maar als er veel blauwalg in het water zit is dat duidelijk te zien aan een groene laag die op het water drijft. Twijfel je?

  • Kijk op zwemwater.nl of er blauwalg is op deze zwemplek
  • Zwem niet als je een vieze, stinkende laag op het water ziet drijven. Geef aan de gemeente door waar je de algen hebt gezien.
  • Heb je al gezwommen? Spoel je na het zwemmen extra goed af onder de douche.
  • Gifstoffen uit blauwalg kunnen ook in kleine waterdruppeltjes zitten en die kun je inademen. Daardoor loop je ook risico als je óp het water bent, bijvoorbeeld tijdens het vissen. Blijf uit de buurt van de drijvende laag.
  • Kleine kinderen lopen extra risico om blauwalg binnen te krijgen. Tijdens het spelen op een strandje kunnen ze kleine beetjes zand in hun mond stoppen. Als dat zand bedekt is met blauwalg dan kunnen ze ziek worden. Laat je kinderen niet spelen in de buurt van water met blauwalg.
  • Ook je hond kan last krijgen van blauwalg. Laat je hond niet in water met blauwalg zwemmen.

Meld dat je gezondheidsklachten hebt bij de zwemwatertelefoon. Je vindt het nummer van jouw provincie op zwemwater.nl. Gezondheidsklachten door zwemwater gaan meestal vanzelf over. Maak je je zorgen? Neem dan contact op met je huisarts.

De waterbeheerder kijkt met een testje of er bacteriën (intestinale enterokokken en E. coli) in het water voorkomen. Beide bacteriesoorten komen voor in de poep van mensen en dieren en geven een goed beeld van de kwaliteit van het water. De waterbeheerder kijkt ook naar blauwalgen en veiligheid. Alle locaties komen minimaal één keer per maand aan bod. Als een locatie een minder goede zwemwaterkwaliteit heeft, beoordeelt de waterbeheerder het water na twee weken opnieuw.

Let op: buiten het badseizoen (tussen 1 oktober en 1 mei) zijn er geen controles. Als je buiten het seizoen het water in gaat, moet je dus zelf bepalen of dat veilig is.

We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: zwemmen in rivieren is levensgevaarlijk. Oók tussen de kribben. Gevaarlijke stromingen en draaikolken kunnen de beste zwemmer in de problemen brengen. Bovendien ligt er op de bodem soms glas of andere troep. Bekijk het filmpje van Rijkswaterstaat over de risico’s van zwemmen in rivieren.

Zwem in zee altijd op een locatie waar de reddingsbrigade toezicht houdt. Aan de vlaggen in de vlaggenmast bij de post van de reddingsbrigade kun je zien of het veilig is om te zwemmen. Een rode vlag geeft ernstig gevaar aan. Bekijk de tips over zwemmen in zee op de website van de reddingsbrigade.

Ook interessant

Tips om klachten door hitte bij baby’s en kleine kinderen te voorkomen.
Informatie over kleine kinderen en hitte
Hoe hou je je huis koel als het lang achter elkaar warm is?
Informatie over je huis koel houden